DATE: Nov 18, 1967; Dec 25, 1967
ROUTE: Leningrad to Kiev
LANGUAGE: Yiddish (mostly Soviet orthography)
SOURCE: Center for the Studies of History and Culture of East European Jewry (Judaica Center)
Rg: 101
ASSOCIATES:
GEOGRAPHY:
Baranovke / Baranovka / Baranivka
Rotshev / Rogachev / Rohachiv
18/11/1967
ליבער נאטאן!
איך האָב נאָר וואָס באקומען דײַן בריוו, און איך אײַל מיר צו ענטפערן, נאָכן שפּריכוואָרט «Куй железо пока...» , ווײַל דערנאָך קאָן זיך אָפּוועלן. איך בין זייער צופרידן פון דײַן פּאָדראָבנעם בריוו.
איצט ווייס איך כאָטש וווּ דער הונט איז באגראָבן. איך ווייס אויך אז אפילע הארץ רעדט א סאך, איז לאָמיר אָנהייבן по порядку.
1) שולמית אין א זײַט.
2) באראנאָווקע אין א זײַט (איך בין זיך מודה אז איך בין א קליינשטעטלדיקער) – בלײַבט אז ביסט מיר דאנקבאר וואָס קענסט מיר ארויסזאָגן דעם אָפענעם אמת:
א. מעלאמעד און זיי צוגלײַכן, זענען דאָס א געשיכטע פון שטעטל בא מיר.
ב. קאמערע כראנעניע [камера хранения] און א טרעגער אף מאָרגן.
ג. לענינגראד און די באגלייטונג, א טראנזיסטער פאר דעם פּלימעניק.
ד. דער בוטעל אויסגעהאלטענעם ווײַן. אין דײַנע מעגלעכקייטן אונדז קויפן מיט אקעל פאקעל, אפילע מיט די דאָרטיקע. פון דעם לעצטן בין איך זייער צופרידן. זאָל דיר ווויל באקומען. זאָל דאָס געלט אָראָזאי [урожай] זיך גרעסערן בא דיר פון יאָר צו יאָר. אמן!!!
אומזיסט האָסטו מיר געוואָלט מאכן טוט וויי. איך מוז מיר באניגענען מיט דעם שפּריכוואָרט «бедность не порок» און זיך נוצן מיט דער הילף פון מײַנע קרובים.
איצט וועלן מיר אדורכגיין צום טאָך:
- ס'פאראן זאכן וואָס מ'קען ניט קויפן פאר געלט, למשל סאָוועסט [совесть]. - אז ערגעץ פעלט... קען מען דאָס אין אפּטייק ניט קויפן...
היות מיר נעמען אָן אָט די צוויי יסודות פאר איין פונדאמענט, וועט ווײַטער זײַן גרינג צו פּאָלעמיזירן, אָן פילאָסאָפיע. ווײַל אין דעם ענין זענען מיר נעבעך ביידע שוואך.
היות בא דיר איז אפן ערשטן פּלאן חברשאפט יוגנט־פרײַנטשאפט, איז וואָס שטעלסטו ארויס אז האָסט באקאנטע שטערן פון מעדיצין און א.וו. – איז וווּ איז דאמאלס זעלבסטווירדע?.. (יויעל זאבארע און שלמה דער טויבער האָבן זיך מיט אזעלכע באקאנטשאפטן ניט איבערגענומען, זיי האָבן געוווּסט זייער זעלבסטווערט.)
אפשר געפינסטו אז ביסט א אונדזענער פון מענטשלעכע געפילן, און דאָס שטעלט דיך אף א העכערער מאדרייגע פון א פשוטן אונדזערער מעלאמעד – א מין סופּערמען. האָסטו א גרויסן טעות.
ווען איך האָב דיך געפונען נאָך דײַן קערן זיך אהיים האָב איך ניט געזוכט קיין באוווּסטן סופּער־זאבארע. וואָס עס געהער צו פּראָפעסאָר ראפאלאָוויטש און צו דעם, וואָס ער האָט פריִער פון דיר אָפּגעשטעלט מײַן ווערט, ווײַזט אָן אף דעם, אז ראָטשעוו איז ניט ווײַטער פון באראנאָווקע.
***
נאטאן!
ווי דו זעסט, האָב איך דעם בריוו ניט אָפּגעשיקט אין דער צײַט, און איך וואָלט דאָס אפשר איצט אויך ניט טאָן, ווען ניט איין פאל. די טעג איז געווען אין לענינגראד אף א פארזאמלונג פון דאָקטוירים ראפאלאָוויטש. ער האָט מיר געקלונגען אין טעלעפאָן, ארײַנגיין צו מיר האָט ער קיין צײַט ניט געהאט. זעסט ווי דו ביסט גערעכט! א פּראָפעסאָר איז ניט קיין שרײַבער, ער איז מער פארנומען מיט זיך.
בא אונדז איז קיין נײַעס ניט פאראן, אלע זענען געזונט. מיר באגריסן דיך מיט דעם נײַעם יאָר און ווינטשן דיר געזונט און דערפאָלג (אָן פעפער אין דער נאָז). אונדזער הויז וואקסט, עס בויט זיך שוין דער 5טער שטאָק.
מיר גלייבן אז וועסט קומען אף חנכת הבית, אָן שום תרוצים. קענסט דאָס טאָן פריִער אויך, און דאמאלס וועלן מיר פון אלע דײַנע אבידעס זיך ארומריידן.
בלײַב געזונט. דײַן פּנחס.
מײַנע בני בית ווינטשן דיר א גוט יאָר, א פּראָדוקטיוו שעפעריש יאָר אין א גוטן געזונט.
28/12/1967
CONTENT
Zaltsman appears to be responding to several of Zabara’s inquiries, addressing them point by point. At that time, the addressee was collecting historical and cultural material for his major novel Galgal ha-Khoyzer (The Wheel Turns, Moscow, 1979), whose protagonist, Yoel Zabara, is mentioned in the letter.
The shtetl of Baranovke, mentioned in the letter, is clearly connected to the sender’s self-identification as a nephew of the prominent Yiddish scholar Yekhiel Ravrebe (1883-1939), who was born there; Zaltsman was brought up in his family (see Mikhail Beizer, Jews in Saint Petersburg). Zabara was born in the shtetl of Rotshev, not far from Baranovke, as the sender points out.
FACTS AND EVENTS
Pinkhes Zaltsman was born in 1914 in Lypovets, Ukraine; date of his death is unknown.
Cf. Khaye Zaltsman's letter to Zabara (she is Pinkhes' wife).
Professor Moisey Rafalovich (1909–1993), specialist in dieting and nutrition from Leningrad, is mentioned twice in the context of Zabara's health problems.